سرزنش ممنوع

سرزنش ممنوع
اشاره

گاهی فکر می‌کنیم زندگی چقدر سخت است؛ شاید هم تلخ؛ گویی همه چیز تکراری است و روح ندارد؛ همة این‌ها از آنجا سرچشمه می‌گیرد که منش‌ها و روش‌های صحیح برای بودن در کنار هم و همراه هم بودن را نمی‌دانیم؛ یا نیاموخته‌ایم یا اگر آموخته‌ایم؛ نمی‌دانیم چگونه باید اجرایش کرد. اما این روش‌ها و منش‌ها مهم‌اند؛ حتی اگر جزئی و پیش پا افتاده باشد.
داشتن یک زندگی ایده‌آل، با نشاط و خوب، رعایت یک سری اصول و قواعد صحیح زندگی را می‌طلبد. خواندن و عمل کردن به سلسله مباحث گام‌های زندگی مشترک، ما را تا حدودی به آن مرتبه از آرامش و سکون واقعی می‌رساند.
گام بیستم: سرزنش ممنوع

به جز معصومین:، باقی انسان‌ها کم یا زیاد دارای نقص‌هایی هستند که باید در مسیر زندگی آن‌ها را برطرف کنند. زندگی مشترک، یکی از بهترین موقعیت‌ها برای برطرف کردن این عیب‌هاست.
یکی از عواملی که باعث می‌شود عیب‌ها و نقص‌ها معضل زندگی شده و آن را به تلخی بکشاند، اخلاق زشت سرزنش است. سرزنش یا به عبارت خودمانی‌تر سرکوفت زدن، نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند؛ بلکه موجب تشدید مشکلات پیشین یا ایجاد مشکلات جدید می‌شود.
سرکوفت به اندازه‌ای زشت است که حتی نسبت به کسی که گناهی را مرتکب شده، روا دانسته نشده است.
آثار سرزنش
الف) ارتکاب همان مورد سرزنش

در گذشته گفته‌ایم و باز هم تکرار می‌کنیم که اعمال ما غیر از نتایج اخروی، در این دنیا نیز اثراتی دارند که رهایی از آن‌ها آسان نیست. یکی از اثرات وضعی صفت زشت سرزنش آن است که انسان در همین دنیا به آنچه دیگری را به جهت آن سرزنش کرده است، مبتلا می‌شود.
برای مثال کسی که همسرش را به جهت بدرفتاری مادرش سرزنش می‌کند، ممکن است مادر خود او نیز رفتاری انجام دهد که دیگران او را به جهت آن، سرزنش کنند. کسی که همسرش را به جهت نفهمیدن مطلبی سرزنش می‌کند، ممکن است که خود او را به جهت همین مسأله سرزنش کنند. کسی که همسرش را به جهت رفتار زشت گذشته‌اش سرزنش می‌کند، ممکن است خود او به همین رفتار مبتلا شده و به همین دلیل هم مورد سرزنش قرار بگیرد.
ب) مایة سرزنش خدا در دنیا و آخرت

سرزنش مردم شاید قابل تحمل باشد، اما سرزنش خدا تحمل پذیر نیست. کسی که دیگران را سرزنش می‌کند، به سرزنش خداوند در دنیا و آخرت مبتلا می‌شود. مفهوم سرزنش انسان از سوی خدا در آخرت که معلوم است، اما در دنیا شاید به این معنا باشد که مردم عیوب او را می‌فهمند و زمینه‌ای فراهم می‌شود که دیگران او را سرزنش کنند.
ج) فروزان شدن آتش لجاجت

یادمان باشد که یکی از اصلی‌ترین عوامل توقف یا پسرفت زندگی، تحریک حس لجاجت در یکی از دو طرف یا هر دو می‌باشد. ما باید از هر عاملی که موجب لجاجت می‌شود، پرهیز کنیم. یکی از عوامل ایجاد روحیة لجاجت در همسر، همین سرزنش است. وقتی آتش لجاجت شعله‌ور شد، مدیریت رفتار و گفتار از دست فکر و اندیشه بیرون خواهد رفت. در این زمان دیگر انتظار شنیدن حرف‌های آن چنانی و رفتارهای عجیب دور از واقع نخواهد بود؛ زیرا انسان لجوج بدون تفکر و تدبیر سخن می‌گوید و رفتار می‌کند.
د) بی‌باک شدن برای ادامة اشتباه

با توجه به اینکه لجاجت میوة سرزنش است، وقتی سرزنش تکرار و لجاجت در طرف مقابل تبدیل به یک عادت شد؛ راه برای بی‌باک شدن او هموار شده و اشتباه خود را با جسارت بیشتری ادامه خواهد داد. در این هنگام است که دیگر فعالیت‌های اصلاحی هم نتیجه نخواهد داد.
ﻫ ) بی اثر شدن سرزنش

اگر تذکر شکل دوستانه داشته باشد، می‌تواند از تکرار اشتباهات همسر جلوگیری کند؛ اما وقتی شکل سرزنش به خود گرفت و از اندازه ‌گذشت، موجب عادی شدن و بی‌اثر شدن آن می‌شود.
و) شعله ور شدن آتش کینه و دشمنی

سرزنش زیاد، موجب بدبینی همسر نسبت به ما می‌شود. از آنجا که سرزنش خرد کنندة شخصیت طرف مقابل می‌باشد، او در خیال خود چنین می‌پندارد که اگر همسرم مرا دوست داشت، این قدر مرا سرزنش نمی‌کرد. همین خیال‌ها آرام آرام نور محبت را در میان زن و شوهر کم سو کرده و آتش کینه و دشمنی را شعله‌ور می‌کند. این آتش کینه و دشمنی، محصول سرکوفت و میوة تلخ لجاجت است که از آثار سرزنش بود.
ز) ایجاد تردید

گاهی سرزنش‌های پشت سر هم در ذهن همسرمان سؤالاتی را به وجود می‌آورد؛ مثل اینکه آیا واقعاً همسرم مرا دوست دارد؟ اگر دوست دارد، چرا این قدر مرا سرزنش می‌کند؟ آیا این‌سرزنش‌ها بهانه ‌است یا...؟ نکند با این سرزنش‌ها بنا دارد مرا تحقیر یا عقده‌های خود را خالی کند؟ معلوم هم نیست، شاید از ازدواج خود پشیمان شده و این گونه ابراز می‌کند و ... . همة این سؤالات زمینه ساز ایجاد تردید در زندگی می‌شود. وقتی هم که همسر در اصل زندگی خود دچار تردید شد، به این راحتی نمی‌تواند دل به آن ببندد. دل بسته نبودن به زندگی هم ضریب تحمل را پایین آورده و دامنة اختلافات را وسیع‌تر می‌‌کند.
بهترین عتاب ترک عتاب

بهترین عتاب و سرزنش، ترک عتاب و برخورد خوب است. اگر می‌خواهید همسرتان به جهت برخورد بدش تنبیه شود، با او خوب برخورد کنید تا زشتی رفتار خود را متوجه شود.
بدترین سرزنش‌

یکی از بدترین سرزنش‌ها، سرزنش به جهت امری است که بود و نبودش در دست خود شخص نیست. ممکن است همسر ما، خود یا خانواده‌اش نقص‌هایی داشته باشند که در به وجود آمدن آن تقصیری نداشته‌اند؛ برای مثال قیافة همسر، فقر او یا خانواده‌اش، سواد کم پدر یا مادرش و... . سرزنش به جهت این عیب‌ها، حاکی از عدم وجود انصاف در ماست.
منت، نوعی سرزنش

منت هم نوعی سرزنش است. سرزنشی که تا به حال از آن سخن گفتیم، سرکوفت زدن به جهت عیب‌ها یا اشتباهات همسر انجام می‌شد. منت، سرکوفت زدن به جهت لطفی است که ما در حق او انجام داده‌ایم. به رخ کشیدن کارهایی که انسان برای دیگری انجام داده است، علاوه بر آنکه اثر معنوی آن کار را از بین می‌برد، موجب می‌شود که کارهای خوب، نه تنها اثر خوب خود را از دست داده و فاسد شود؛ بلکه سبب می‌شود که کارهای خوب منت گذارنده، دیگر برای همسرش لذت‌بخش نباشد.
ادامه دارد...
محسن عباسی ولدی